Dentofobi veya diş hekimi korkusu, her yaştan insanda görülebilen ortak bir fobidir. Psikolojik olarak, genel diş hekimliği, diş hekimi ofisinde oturma veya diş muayenesi korkusudur. Dentofobi hafif veya şiddetli olabilir ve sonunda kötü sonuçlara yol açabilir. Basit bir diş muayenesinden kaçınmak bir kaygı oluşturabilir; bu da kişinin tüm diş sağlığı uygulamalarından korkmasına sebep olabilir. Kaygı da bireyin kendi sağlığı için alacağı kararları etkilediği bir noktaya yükseldiğinde, diş fobisi yaşayabilir.
Birkaç faktör bu korkuyu tetikleyebilir ve kişi bu korkulardan birini veya birkaçını aynı anda yaşayabilir. Bu stres yaratan faktörlerin çoğu bir diş hekimi ofisinde bulunabilir. Bunlar, diş malzemelerinin kokuları, diş hekimliği aletlerini ve diş hekimi muayenehanesindeki makineleri görmek olabilir. Hastalar bu duyusal tepkileri önceki diş deneyimleriyle ilişkilendirebilir. Özellikle bu deneyimler olumsuz olduysa ve kişinin yaşamında daha önce güçlü bir etki bıraktıysa olumsuz etkileri daha da güçlenir.
Diş hekimi korkusunun nedenleri
Dentofobi’nin türlerini sınıflandırmak için kullanılan birçok terim kullanılır. Diş korkusu, diş hekimi endişesi, diş hekimi fobisi, dişçi korkusu, diş doktoru korkusu, odontofobi veya dentofobi olarak bilinir. Hepsi de aynı şeyi ifade eder: Diş hekimini gerekli işlemler için ziyaret etmekten korkmak. Çoğu durumda, dentofobi yaşayan insanlar bunu diş hekimindeki önceki travmatik deneyimleri nedeniyle yaparlar. Bu deneyimler yapılan tedavilerden ve ağrılı işlemlerden kaynaklanan komplikasyonları içerebilir. Korku, diş hekimi ile yapılan kötü bir deneyimden ve diş hekimliği mesleğinin algılanma biçiminden de kaynaklanabilir. Bir kişi bir diş hekiminden kötü veya soğuk bir muamele gördüyse bu, kişide diş hekimi korkusunu tetikleyebilir.
Olumsuz kişisel deneyimler, diş hekimi korkusunun ortaya çıkmasının tek yolu değildir. Bazı durumlarda, korku dolaylı deneyimler sonucu ortaya çıkabilir. Birinin diş hekiminden korkmasının diğer yolu da, başkasının kötü travmatik deneyimini duymak olabilir. İnsanlar kitle iletişim araçlarında gördüklerinden ve duyduklarından da büyük ölçüde etkilenir. Olumsuz diş hekimliği tasvirine tanıklık etmek de dentofobi yaratabilir. Bu konuda çekilmiş maalesef ürkütücü korku filmleri de buna vesile olabilir.
Çocukken diş hekimi ile korkutmak ve çocuğun aklına olumsuz bir tecrübe olarak ebeveyn tarafından bu fikrin aşılanması da olumsuz adımdır.
Dentofobi, eğer kişi genel olarak doktorlarla travmatik deneyimler yaşarsa da oluşabilir. Bazı insanlar herhangi bir doktora göründüğünde, hastanelerle ilgili kokuları kokladığında korkuya kapılabilir; ya da üzerlerinde bir güce sahip olduğunu düşündükleri insanların korkusuyla korkularını tetikleyebilirler.
Diş hekimi korkusunun tedavisi
Diş hekimi korkunuz şiddetli ve kısıtlayıcı ise, diş tedavisine başlamadan önce eğitimli bir ruh sağlığı uzmanına danışmak en iyisidir. Bilişsel – davranışsal terapi, ilaçlar ve hipnoz korkunuzu kontrol altına almanıza yardımcı olabilir.
Diş fobiniz yönetilebilir bir seviyeye geldiyse, diş hekiminizi ziyaret edebilirsiniz. Bununla birlikte, doğru diş hekimini seçmek de önemlidir. Modern diş hekimliği eskisinden çok farklı. Bununla birlikte, tüm diş hekimleri fobileri olan hastalara yardım etmek için farklı yöntem ve teknikleri kullanırlar. Sizi anlayacak ve sinerjik olarak iyi anlaşacağınız doktorunuzla bu işlemlere başlamak sizi de daha rahatlatacaktır.
Gevşeme teknikleri aynı zamanda korkuyu azaltmak için de kullanılabilir. Nefes egzersizleri, kas gevşetme ve rehber eşliğinde görüntüler, hastanın diş hekimi koltuğundayken rahatlamasına yardımcı olabilir. Sistematik duyarsızlaştırma, psikologlar tarafından kaygı ve fobileri azaltmak için kullanılan bir tekniktir. Bu yöntem sayesinde hasta, yardım almadan korkuyla mücadele edinceye kadar yavaş yavaş korkusunun nesnesine maruz kalır.
İlaç kullanımı ile rahatlama ise hafif sakinleştiricilerden genel anesteziye kadar değişebilir. Bazı durumlarda, işlemden önce Valium veya Xanax gibi anksiyete ilaçları kullanılabilir (* Bu ilaçların kullanımı mutlaka reçete edilmiş olmaları ile mümkündür). Bu yöntemlerin kullanılması yoluyla, hasta diş hekimi korkusundan etkilenmeden diş bakımı alabilir. Aynı zamanda hastanın duyarlı, uyanık olmasını ve diş hekimi ile iletişim kurabilmesini sağlar.
Bu yöntemler içinde kliniklerde en çok başvurulan yöntemlerden bir tanesi de bilinçli sedasyon ile hastaların diş işlemleri yapılacağı esnada bilinçlerinin kapanması ama tepkilerinin normal devam etmesi ile tedavi süreçlerinin devam ettirilmesidir. Bilinçli sedasyon bir uzman eşliğinde uygulandığında hastanın süreci hiç hatırlamadığı konforlu bir an olarak geçebilir ama buna uygun olup olmadığınıza doktorunuz karar verecektir.
Bir hastanın dentofobi ile mücadelede kendi kendine yardım edebileceği yöntemler de vardır. Muayenesinde rahat olabileceği bir diş hekimi bulmak için araştırma yapmak, kaygısını azaltmaya yardımcı olacaktır. Hasta, seçilen diş doktoruna güven duyuyorsa, diş hekiminin ofisine giderken biraz daha rahat olacaktır. Hasta, muayene işlemi öncesinde diş hekimi ile görüşmeyi talep edebilir. Diş hekimi randevusuna rahatlatıcı bir nesne getirmek, korkuyu azaltmak için başka bir yöntemdir. Stres topları, bunun için uygun bir araçtır, çünkü artan korku veya endişe zamanlarında sıkılabilirler. Bekleme odasında rahatlatıcı müzik dinlemek veya en sevdiğiniz kitabı taşımak da rahatlama sağlayabilir. Diş hekimi randevunuza güvenilir bir arkadaş veya aile üyesini getirmek, endişeyi azaltmanın başka bir yoludur. Randevudan önce, dentofobiden muzdarip kişi, meditasyon veya gevşeme tekniklerini uygulayarak randevu ile ilgili olumlu düşüncelerini açığa çıkarabilir ve bunlar da işe yarayan yöntemlerdir.
Pingback:Diş Tedavisinde Kullanılan Yatıştırıcı ve Anestezi - Onur Öztürk