Yaşınıza bağlı olarak lazeri Yıldız Savaşları’ndan hatırlayabilirsiniz. Günümüzde ise lazerler diş hekimliği dahil olmak üzere bir çok alanda kullanılmaktadır.
Lazerler ilk defa 1958’de Bell Laboratuvarlarında çalışan bilimadamları tarafından tanımlanmıştır. Günümüzde karbon dioksitli lazerler diş hekimleri tarafından hem ağız içinde hem dışında sıkça kullanılmaktadır.
Lazer Nedir?
Diş lazerinde bir güç kaynağı ve gaz veya kristal içeren bir bölme bulunur. Güç kaynağı gaz veya kristal parçalarını hızlandırarak foton denilen enerji parçacıklarını ortaya çıkarır. Kullanılan aynalarla fotonlar yönlendirilir ve el parçasından dışarıya dar ve yoğun bir lazer demeti olarak çıkarlar. Gaz veya kristallerle yaratılan lazerlerin farklı özellikleri vardır ve farklı amaçlarla kullanılırlar.
Daha gelişmiş diş lazerlerinde ise ayna yerine boş bir alüminyum tüp kullanılarak fotonlar yansıtılır. Bu lazerler daha hareketlidir ve diş hekimlerince daha çok tercih edilirler.
Lazerler ortalama diş hekimliği ekipmanlarına göre daha maliyetli ve ek bir eğitim gerektiren cihazlardır, her yerde bulunmayabilir.
Ağız Cerrahisinde Hangi Lazerler Kullanılır?
Karbon dioksitli lazer ağız cerrahisinde en çok kullanılandır. CO2‘li lazer dokuyu keserken aynı zamanda dağladığından kanama çok azdır. Lazerin gücü, wattı ve enerjiyi değiştirerek veya anlık ve devamlı püskürtmeler kullanılarak ayarlanabilir. Lazerler acısız değillerdir bu yüzden lokal anestezi gerekebilir. Fakat bazı prosedürlerde iğneli lokal anestezi yerine topikal anastezi de (jel veya krem) yetebilir.
Diş Tedavisinde Lazer Nasıl Kullanılır?
Lazerler aşağıdaki gibi birçok operasyonda kullanılır:
Biyopsi: Lazerler sıklıkla kanser olabilecek ve mikroskop altında incelenmesi gereken dokulardan örnek alınması için kullanılırlar. Lazerler, neştere göre daha az kanamaya yol açarlar çünkü dokuyu keserken aynı anda da dağlarlar. Lazer biyopside dikiş atılmasına da gerek yoktur çünkü bölge kendi kendine iyileşir. Lazer aynı zamanda sinir uçlarını da dağladığından operasyon sonrası ağrı çok azdır.
Lezyonların Alınması (ablasyon): Lazerler ince yüzey doku hücrelerini yokederek lökoplaki gibi lezyonları yok edebilirler.
Frenektomi: Frenulum dilin altında, üst ön iki dişin arasında bulunan bir kas dokusu parçasıdır. Bazı insanlarda çok büyüktür ve konuşmaya ve dişlerin aralanmasına engel olur. Frenektomide bu doku parçası kesilir. Lazer frenektomi, neşterle yapılan biçiminden daha az kanama olmasını sağlar.
Gömük Dişin Ortaya Çıkarılması: Gömük dişler, diğer diş ve kemikler tarafından çenede gömülü kalmış dişlerdir. Eğer böyle bir dişin alınması gerekiyorsa dişetinde kullanılan lazer kesiği ile diş ortaya çıkarılır. Lazer kullanmanın neştere avantajı kanama olmamasıdır. Bu durumda dişe ortodontik braket takmak daha kolaydır çünkü braketin yapışması için alanın kuru olması gerekir.
Gingivektomi: Bazı insanlarda kullanılan ilaçlardan dolayı aşırı dişeti büyümesi görülür. Gingivektomi ile bu büyümüş dokular alınır. Dokuların alınmasında lazer kullanımı kanamayı engellediği gibi aynı zamanda diş hekiminin dişetine daha doğal bir görünüm verebilmesini sağlar.
İmplantların Ortaya Çıkarılması: İmplantlar kayıp dişlerin yerine geçmek için çeneye yerleştirilir. Genelde iyileşme safhasında implantın üstüne dişeti dokusu yerleştirilir ve daha sonra neşterle alınır. Lazer kullanımı iyileşmeyi hızlandırır ve implantın üstüne anında kuron, köprü veya protez takılabilmesine imkan tanır.
Horlama Tedavisi: Lazer destekli uvulopalatoplasty (LAUP) bazen horlamaya yol açabilen uvula’nın ( Boğazın gerisinden sarkan doku parçası ) kısaltılmasında kullanılabilir.
Uçuk Tedavisi ( Aftöz Ülserler ): Ağrılı uçuğu olan insanlarda, lazer sinir ucunu dağlamak ve ağrıyı azaltmakta kullanılabilir. Bu işlem genelde yüzeysel anestezi ile yapılır. Lazer kullanımı yaraların daha hızlı iyileşmesini sağlamaz ama ağrıyı azaltır.
Lazerler Güvenli midir?
Lazer kullanan doktorların eğitime ve bazı durumlarda sertifikaya ihtiyacı vardır. Lazerin kendisi lazerden ayrı bir yerde bulunan bir anahtarla çalışır. Diş hekiminiz lazeri açmak ve kapamak için bir ayak pedalı kullanır. Bu, lazerin kazara açılmasını engeller. Diğer güvenlik önlemleri:
- Diş hekimi, asistan ve hastaların gözlerinin lazer ışığından korunması — Şeffaf plastik korumalar CO2 lazerler için yeterlidir fakat diğerleri özel göz korumaları gerektirebilir. Oda aynı zamanda dışarıdaki insanları korumak için kapalı olmalıdır.
- Alanın temizlenmesi için kullanılan alkol ve diğer yanıcı maddelerden uzak durmak.
- Çevrede yeterli yangın önleme cihazı bulundurmak.
- Kapıya içeride lazer kullanıldığını gösteren bir tabela asmak.
Lazerden etkilenmeyen özel endotracheal (nefes alma) tüpler kullanmak. Diğer taktirde lazer tübü keserek oksijeni ateşe vererek yangın çıkmasını sağlar.
Nasıl Riskler İçerirler?
- Komşu dokulara hasar
- Eğer lazer geniş bir damarı keserse ortaya çıkan kanama
- Dişe zarar
- EnfeksiyonYakın dokuya verilebilecek hasar haricindeki bütün riskler aynı zamanda neşterle yapılan çoğu operasyonda da görülürler. Lazer ameliyatı sonuçta etkili ve güvenlidir ve gün geçtikce daha da popüler olmaktadır.
