Ağız kanseri dünyadaki en yaygın kanser türlerinden biridir. Dünya sağlık örgütü verilerine göre her yıl ortalama 657.000 kişi ağız ve çevresinde oluşan kanserlere yakalanıyor. Sadece ABD’de her gün 145 kişiye ağız kanseri teşhisi konuyor. Ağız kanseri, baş ve boyun kanserleri adını verdiğimiz kategoride gruplanan kanser türlerinden biridir. Ağız kanseri ve diğer baş ile boyun kanserleri sıklıkla benzer şekilde tedavi edilir. Ben özellikle son dönemlerde artan bir sıklıkta görülen bir hastalık olan ağız kanseri ile alakalı bilmeniz gereken bazı noktalara değinmem gerektiğini düşündüm çünkü bu hastalığın yakın zamanda artan bir sıklıkla karşımıza çıkma sıklığı artacak.
Ağız Kanseri Nedir?
Ağız kanseri, ağızda veya boğazda başlayan kanserdir. Ağız kanseri oldukça yaygın bir hastalıktır ancak erken bir aşamada tespit edilirse kolayca tedavi edilebilir. Bir kulak burun boğaz uzmanı doktor veya diş hekimi, ağız kanserini basit bir muayenede kolayca tespit edebildiğinden, genellikle erken aşamalarında ağız kanseri teşhisi yapılabilir. Ağız kanseri, yanakların ve diş etlerinin içi , boğaz bölgesi de dahil olmak üzere ağızda herhangi bir yerde ortaya çıkabilir.
Ağız kanseri türleri:
- Skuamöz hücreli karsinom (En yaygın görüleni)
- Verrüköz karsinomu
- Tükürük bezi tümörleri
Ağız Kanseri Semptomları Nelerdir?
Ağız kanseri genellikle bir insanın ağzında olağandışı değişiklikler olduğunu fark etmesiyle teşhis edilir.
Ağız kanseri belirtileri şunlardır:
- Dudağınızda ya da ağzınızda, iyileşmeyen bir yara
- Dudaklarınızda, ağzınızda veya boğazınızda bir yumru
- Diş etleri, dil veya ağzınızın astarının üzerinde beyaz veya kırmızı bir yama
- Ağzınızda olağandışı kanama, ağrı veya uyuşukluk
- Boğazınıza bir şey takılmış hissi
- Çiğneme ve yutmada zorluk
- Çiğneme ve yutma sırasında ağrı
- Geçmeyen boğaz ağrısı
- Çene etrafında şişlik
- Ağrılı dişler
- Boynunuzda geçmeyen şişlik, yumru veya kitle
- Ani kilo kaybı
- Kulak ağrısı ve iç kulağa basınç hissi
- Sesinizde yaşanan bir değişiklik
Bu semptomların birçoğu diğer sağlık sorunlarından kaynaklanıyor olabilir. Ancak, bu belirtilere sahipseniz bir doktora veya diş hekimine görünmelisiniz. Yukardaki belirtilerin bir kısmı, basit bir boğaz enfeksiyonu geçirdiğimiz bir dönemde ya da bağışıklık sistemimiz zayıflayıp ağzımızda aft, uçuk gibi kıa süreliğine oluşan ağız yaraları geliştiğinde de gözlemlenebilir, panik yapmada gözlemlemek, ağız hiyenimize dikkat etmek, bilmediğimiz ilaçlarla vb tahriş olan bölgeleri rahatsız etmemek önceliğimiz olmalıdır. Beslenme ve uyku düzenimize de dikkat etmek bağışıklık sistemimizin bu tip ağız yaraları ve ülserleri ile mücadele etmesini kolaylaştırır. Alkol ve tütün ürünleri ise ağız yaralarının iyileşmesini zorlaştırır. Geçici olarak oluşan bu ağız yaraları yaklaşık 2 hafta içine en geç kaybolmalıdır, bu süreyi geçen yaralarda mutlaka muayene olmanız gerekir. Sadece bir sağlık uzmanı kanser olup olmadığınızı söyleyebilir.
Kimler Risk Altında?
Risk faktörü, hastalığa yakalanma şansınızı artıran herhangi bir durumdur. Kişinin kanserinin kesin sebebi bilinmiyor olabilir. Ancak risk faktörleri bir kişinin kansere yakalanma olasılığını artırabilir. Bazı risk faktörleri bizim kontrolümüz dışında olabilir. Fakat diğer faktörler değiştirebileceğimiz şeyler olabilir.
Ağız kanseri erkeklerde kadınlardan iki kat daha fazla görülür. Ayrıca aşağıdaki durumlarda ağız kanserine yakalanma riskiniz daha da artar:
- Tütün ürünleri kullanımı
- Yüksek oranda alkol tüketimi
- Çok fazla güneşe maruz kalma
- Papilloma virüsü (HPV) enfeksiyonu
- Beslenmenizde meyve ve sebze eksikliği
- Yanlış takma diş protezi kaynaklı kronik ağız tahrişi
- Fanconi anemisi gibi bazı kalıtsal faktörler
Ağız kanseri açısından risk faktörleriniz ve bunlar hakkında neler yapabileceğiniz hakkında sağlık uzmanınızla konuşmalısınız.
Ağız Kanseri Önlenebilir Mi?
Tüm ağız ve boğaz kanserlerini önlemenin kesin bir yolu yoktur. Ancak, riskinizi azaltmanıza yardımcı olacak bazı risk faktörlerini kontrol edebilirsiniz:
- Tüm tütün türlerini kullanmayı bırakın
- Diğer insanların tütün dumanından uzak durun (pasif içicilik)
- Alkol tüketimini sınırlayın ya da içmeyin
- Ultraviyole ışığa maruz kalmamaya özen gösterin
- HPV enfeksiyonuna karşı dikkatli olun
- Bolca meyve ve sebze yiyin
- Takma dişlerinizin doğru takılmasını sağlayın
- Ağız bölgesinde uzun dönemde kronik tahriş vb duruma yol açacak etkenlere karşı dikkatli olun
Ağız Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?
Ağız kanseri genellikle rutin diş muayeneleri veya tıbbi muayeneler sırasında tespit edilir. Doktorunuz düzenli muayeneleriniz sırasında ağız kanseri belirtilerini görebilir. Herhangi bir semptomunuz varsa doktorunuza söylemelisiniz.
Doktorunuz ağız kanseri olabileceğinizden şüpheleniyorsa, emin olmak için bazı testlere ihtiyacı olacaktır. Doktorunuz size sağlık geçmişinizi, belirtilerinizi, risk faktörlerinizi ve aile hastalık geçmişinizi soracaktır. Ayrıca size basit bir muayene de yapacaktır. Bu, başınıza ve boynunuza bakmayı ve ağzınızın içini kontrol etmeyi içerir. Ağzınızın arkasına ve boğazına küçük aynalar veya ince, esnek, ışıklı bir tüp ile de bakabilir. Bu tüp Laringoskop veya Faringoskop olarak adlandırılır. Sonuçlara göre, doktorunuz kanseri kontrol etmek için bir biyopsi yapılmasını talep edebilir.
Biyopsi kanseri kesin olarak tespit etmenin etkin bir yoludur. Kanser hücreleri için ilgili bölgeden küçük doku parçaları alınır ve kontrol edilir.
Ağız kanseri teşhisi konulduktan sonra muhtemelen başka testler olacaktır. Bunlar, doktorunuzun kanseriniz hakkında daha fazla bilgi edinmesine ve kanserin evresini belirlemeye yardımcı olur. Kanserin evresi, kanserin vücudunuzda ne kadar yayıldığını (metastaz yaptığını) göstermektedir. Kanserin nasıl tedavi edileceğine karar verirken bilinmesi gereken en önemli şeylerden biridir.
Kanserinizin evresi belirlendiğinde, doktorunuz sizinle evrenin ne anlama geldiği hakkında konuşacaktır. Kanserinizin bulunduğu evreyi size anlayabileceğiniz şekilde açıklamasını doktorunuzdan istemelisiniz.
Ağız Kanseri Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi seçenekleriniz, sahip olduğunuz ağız kanseri türüne, test sonuçlarına ve kanserin evresine göre değişir. Tedavinin amacı, sizi iyileştirmek, kanseri kontrol etmek veya kanserin neden olduğu sorunları hafifletmek olabilir. Doktorunuzla tedavi seçenekleriniz, tedavinin amaçları, riskleri ve yan etkilerin neler olabileceği hakkında konuşun.
Kanser için tedavi türleri lokal veya sistemiktir. Lokal tedaviler bir bölgedeki kanser hücrelerinin alınması, yok edilmesi veya kontrol edilmesi için yapılır. Cerrahi ve radyasyon lokal tedavilerdir. Cerrahi, ağız kanseri için yaygın bir tedavi yöntemidir. Sistemik tedavi, vücudunuzun diğer bölgelerine bulaşmış olabilecek kanser hücrelerini yok etmek veya kontrol etmek için kullanılır. Kemoterapi sistemik bir tedavidir.
Ağız kanseri aşağıdakilerle tedavi edilebilir:
- Cerrahi
- Radyasyon tedavisi
- Kemoterapi
- Hedefli terapi
- Destekleyici bakım
Doktorunuzla tedavi seçenekleriniz hakkında konuşun. Sorularınızın bir listesini yapın. Her seçeneğin yararlarını ve olası yan etkilerini düşünün. Bir karar vermeden önce doktorunuzla endişelerinizi paylaşın.
Tedavilerin Yan Etkileri Nelerdir?
Kemoterapi ve radyasyon gibi kanser tedavileri normal hücrelere zarar verebilir. Bu, saç dökülmesi, ağız ağrısı ve kusma gibi yan etkilere neden olabilir. Doktorunuzla karşılaşabileceğiniz yan etkiler ve bunları yönetme yolları hakkında konuşun. Yan etkileri önlemek veya kontrol altına almak için yapabileceğiniz şeyler ve kullanabileceğiniz ilaçlar olabilir.
Ağız kanseri için ameliyattan sonra yeni yemek yeme, içme, konuşma ve nefes alma yöntemlerine alışmak için ekstra özen göstermeniz gerekebilir. Bu değişiklikler alacağınız tedavinin türüne veya yapılan cerrahi müdahalenin bölgesine göre değişir.
Ağız Kanseri Hakkında Bazı Önemli Noktalar
Doktorunuza yaptığınız ziyaretten en verimli şekilde yararlanmanıza yardımcı olacak bazı ipuçları:
- Ziyaretinizin nedenini ve ne ile karşılaştığınızı bilmelisiniz.
- Ziyaretinizden önce cevaplanmasını istediğiniz soruları yazabilirsiniz.
- Soru sormanıza yardımcı olacak ve doktorunuzun size ne söylediğini hatırlaması için yanınıza bir yakınızı getirebilirsiniz.
- Muayene sonrasında, yeni bir teşhis ve herhangi bir yeni ilaç, tedavi veya test varsa adlarını yazabilirsiniz. Ayrıca, doktorunuzun size verdiği yeni direktifleri de yazmalısınız.
- Neden yeni bir ilacın veya tedavinin reçete edildiğini ve bunların size nasıl yardımcı olacağını bilmelisiniz. Ayrıca yan etkilerinin ne olduğunu da bilin.
- Kanserinizin başka bir yöntemle tedavi edilip edilemeyeceğini sorun.
- Bir test veya tedavinin neden önerildiğini ve sonuçların ne anlama gelebileceğini bilin.
- İlacınızı kullanmazsanız, test veya tedavi yaptırmazsanız sizi neyin bekleyeceğini bilmelisiniz.
- Takip randevunuz varsa, o ziyaretin tarihini, saatini ve amacını not almalısınız.
- Sorularınız için doktorunuza nasıl ulaşabileceğinizi de öğrenmelisiniz. (Doktorun telefonu, e-posta adresi vs)
