Dijital diş hekimliği çağında, sanal planlama tedavilerin ayrılmaz bir parçası haline gelmektedir. Günümüzde gülüş tasarımı ile, ulaşmak istediğimiz sonucu önceden görerek tedaviye başlama şansımız vardır. Gülüş tasarımı temelde tedavi planlamasının ileri basamaklarını multi-disipliner bir şekilde ilerletmemize yardımcı olur. Elde edilen sonuç veya öngörülen tedavilerin öncelikle teknisyenle paylaşılması ve arzu edilen sonuç için aynı beklentileri paylaşmamızı sağlar, aynı zamanda sonuçlar hasta ile de paylaşılır ve öngördüğümüz tedavi ile hastanın beklentilerinin benzer olup olmadığı en baştan bilinerek hayal kırıklıklarının önüne geçilebilir.
Giriş
Dikkatli bir estetik analiz, modern diş hekimliğinin en önemli ama aynı zamanda en zorlu kısmıdır. Kullandığımız altın oranlarla belirlenmiş çerçevelere uygun bir gülüş oluşturmak gerekli olsa da estetiğin sübjektif bir kavram olduğu ve armoninin oranlardan bazen daha önemli olduğunu unutmamak gerekir. Anterior dişlerin tekrar dizaynında, gülüşün değişimiyle hastanın gülüş karakteristiği dolayısıyla duygusal ve kişilik ifadesinde de değişim olur. Bu değişimlerin fonksiyonel, yapısal ve biyolojik çerçeve ile birlikte uyumlu olması gereklidir.
Bütün bu sebeplerden dolayı “doğru iletişim” gülüş tasarımında en önemli noktaların başında gelir. Hasta ile iletişim; sadece onayını almak dışında sonuç hakkında da fikir sahibi olmasını sağlamak süreçte hastanın motivasyonunu ve sürece dahil olmasını sağlar.
Dijital teknolojiler gülüş tasarımının uygulanmasında çok önemli bir destektir. İlk başta arzu edilen sonucun sanal bir dizaynını oluşturmamıza yardımcı olurlar. Bu sanal dizayn veya kurgu tedavi aşamalarının öngörülebilir bir şekilde uygulanmasında yardımcı olurlar.
Gülüş Tasarımı
Gülüş Tasarımında ilk aşama hastanın dijital portre fotoğraflarını almaktır. Bu görüntüler 2 boyutlu yüz analizi ile değerlendirilerek, ekranda (2 boyutlu bir düzlemde) oluşturulan dizayn 3 boyutlu bir modele ölçümlerle aktarılarak, arzu edilen sonucun bir mock-up’ı(şablon) elde edilir.
Dokümantasyon
Gülüş tasarımı için standardize edilmiş fotoğraflar bir dijital fotoğraf makinesi aracılığı ile elde edilirken aynı zamanda bir video kaydedici ile de kaydedilip, dinamik olarak hastanın gülüşünün ortaya çıktığı anlardan da ekran görüntüsü alarak ilerlenebilir. Portre fotoğrafta en önemli nokta hastanın tam karşıdan görüntüsünün alınmasıdır. Pupillerin bulunduğu düzlem önemli bir referans noktasıdır. Aynı zamanda ekartörlerle retrakte edilerek çekilmiş dişlerin fotoğrafı da faydalıdır. Ölçüm ve kalibrasyonlar için diş eti seviyesinden itibaren dişleri tam olarak izleyebilmek gerekir.
Görüntülerin Hizalanması ve Referans Düzlemleri
İlk başta interpupiller düzlem referans alınarak fotoğraf yatay düzlemde standardize edilir. Dikey olarak glabella ve filtrumdan geçen sanal bir düzlemde orta çizgi ayarlanır. Vakıaların ortalama %30’unda yüzdeki orta hat ile dişler arasında uyumsuzluk olabilir. Bunun 4 mm’ye kadar toplumun %87’si tarafından fark edilmediğini göz önünde bulundurmak gerekir.
Ölçüm Kalibrasyonu
Yapılan tüm tasarımların 3 boyutlu model aşamasında gerçekçi olarak aktarılabilmesi için doğru ölçümlerin transfer edilmesi gerekir. Bunun için gerçekte referans olarak alınabilecek noktaların ölçümü yapılır(mesela iki santralin genişliklerinin toplamı gibi). Daha sonra bilgisayar ekranında dijital bir cetvel aracılığıyla bu ölçüm sabitlenir. Dijital cetvel ile daha sonradan yapacağımız tüm ölçümler gerçeğe en yakın sonuçları verecektir.
Gülüş Çerçevesinin Oluşturulması
Bu bütün gülüş tasarımızın ana hatlarını verecek olan aşamadır. Bu aşamada kullandığımız uygulamaya göre bir taslak veya siluet uygulanabilir; bunlar da genel olarak tanımlanmış estetik rehberler ve oranlar rehber alınarak uygulanır.
Dudak hattı, ön dişlerin kesici uçlarının gözükme miktarları konusunda en önemli belirleyicidir. Ortalama olarak 2-4 mm arası santral dişlerin görünürlüğünü beklemek normaldir; ancak yaş, cinsiyet, aşınma vesaire faktörlerin ışığında bu mesafe değerlendirilmelidir.
Gülüş Çizgisi
Gülüş çizgisi dişlerin dudak ve yüzle oluşturduğu armoniyi belirleyen en temel etkendir. Santral dişlerin ideal uzunluğu 10.4 ile 11.2 mm arasındadır ve buna göre ideal genişlik/ uzunluk oranı %75-80 arasındadır. Bu oranların belirlediği hatlarda oluşturulan gülüş çizgisine gingival çizgi ve papillaların oluşturduğu çizginin de uyumu göz önünde bulundurulmalıdır. Gingival çizgi, zenith noktalarını birleştiren bir çizgi iken, papillaları birleştiren çizgi ise interdental papillellerin kuronal kısımlarını birleştiren çizgidir. Alt dudak çizgisi ise bir başka referans noktasıdır ve gülerken üst kesici dişlerin hafif değmesi ile değmemesi arasında bir noktada bulunması gerekir, aynı zamanda gülüş çizgisi ile parallelliği armoniyi sağlayan en önemli etkenlerden birisiyken, üst ön kesicilerin ıslak/kuru hattını geçmemesi önemli referans noktalarından birisidir. Aynı zamanda alt dudak çizgisi diş akslarının yer alacağı rotayı belirler ve bu beraberinde gülüş koridoruna kadar uzanan hattın çizgisidir.
Diş Şekilleri
Doğal ve kişiliğe uygun bir gülüş tasarımının hayata geçmesi için doğru diş şekillerini seçmek gerekir. Genel konsepte göre 4 ana morfo-psikolojik diş şekli üzerinden seçim yapılabilirken(Paolucci‘ye göre *4) günümüzde tamamen doğal diş şekilleri üzerine kurulu katloklar üzerinden diş şekilleri seçilerek dijital dizaynlara ve sonrasında iş akışlarına uygulanabilmektedir. Bunlar arasında en popüler olan Jan Hajto’nun anteriores seti ve bunun SKYN konsept olarak bilenen uygulamalarıdır. Bir çok gülüş tasarımı sistemi bu şablonlar veya kütüphanelerle hazır gelmektedir.
3 Boyutlu Mock-Up’a Aktarım
Bu aşamada 2 boyutlu olarak oluşturulan tasarım, tüm fotoğraflar ve ölçümlerle diş teknisyenine aktarılarak arzu edilen dizaynın bire bir ölçümleri ile birlikte mock-up’ı elde edilerek hasta üzerinde uygulaması yapılır ya da bu 2 boyutlu tasarım, bir CAD/CAM sistemiyle 3 boyutlu olarak ekrana aktarılmış görüntü üzerine çakıştırılarak dizayn ile yapılacak olan dişlerin görüntüleri üst üste oturtularak uygulama yapılır. Daha sonra bu aşama ile bir geçici veya 3 boyutlu baskı ile model elde edilerek ağza aktarılması sağlanır ve bu şekilde arzu edilen tasarım ağızda denenerek ilerlenir.
Sonuç
CAD/CAM teknolojisindeki mevcut gelişmeler ışığında dijital gülüş tasarımı uygulanabilir ve ümit vadedici gözükmektedir. Sonuçların ideal bir estetik ve fonksiyonel sonuç ortaya koyabilmesi için iyi bir planlama ve adaptasyon için iyi bir operatör, diş hekimi, teknisyen iş birliği gerektirmektedir. Bunların daha kolay adaptasyonu için 3 boyutlu yüz tarayıcıları ile alınan görüntünün 3 boyutlu analiz, dizayn ve tedavi uygulamasının sorunsuzca yapılabileceği bir sistemle dinamik olarak yüz hareketlerinin de sonuca dahil edilebileceği entegre sistemler geleceğin profesyonel çözümleri olarak görülebilir.
Kaynaklar:
1. Lombardi RE. The Principles of visual perception and their clinical application to dental esthetics. J Prosthet Dent 1973; 29:358-382
2. Fradeani M. Evaluation of dentolabial parameters as part of a comprehensive esthetic analysis. Eur J Esthet Dent 2006;1:62-69
3. Magne P, Gallucci GO, Belser UC. Anatomic crown width/length ratios of unworn and worn maxillary teeth in White subjects. J Prosthet Dent 2003;89:453-461
4. Paolucci B, Calamita M, Coachman C, Gürel G, Shayder A, Hallawell P. Visagism: The art of dental composition. QDT 2012; 35:187-201
